26 maja obchodzimy Dzień Matki. Zaproście swoje mamy do Muzeum Narodowego w Warszawie i pokażcie im wizerunek świętej Anny – opiekunki kobiet, szczególnie matek!

W Galerii Faras w Muzeum Narodowym w Warszawie na jednym z filarów widnieje wizerunek młodej kobiety. Patrzy na nas pięknymi, migdałowymi oczami, a na ustach trzyma palec w geście nakazującym ciszę i zachowanie tajemnicy. Włosy schowała pod chustą (tzw. maforionem), ponieważ tak nosiły się wówczas stateczne mężatki. Kim jest tajemnicza niewiasta?

Malowidło pochodzi z wczesnochrześcijańskiej katedry odkrytej przez polskich archeologów w 1961 r. w Faras w dalekim Sudanie. Polscy naukowcy przeprowadzili tam akcję ratunkową – zabytkom groziło zalanie wezbranymi wodami Nilu. Gdy odgarnięto pustynny piasek, oczom naukowców ukazał się doskonale zachowany budynek świątynny, z pięknymi i unikatowymi dekoracjami malarskimi. Wizerunek świętej Anny, umieszczony w przestrzeni przeznaczonej dla kobiet, zdobił północną ścianę. Misja ratunkowa zakończyła się przewiezieniem malowideł z Faras do warszawskiego muzeum.

Wprawdzie wizerunek świętej pochodzi ze świątyni, ale o tej postaci nie wspomniano ani w Starym, ani w Nowym Testamencie. Jej historia opisana jest w apokryfach mówiących o życiu Jezusa i Marii, ale nieuznanych przez Kościół za natchnione. Podstawowym źródłem wiedzy o świętej Annie jest Protoewangelia Jakuba pochodząca z drugiej połowy II w., wedle której Anna była kobietą dobrą i uczciwą, żoną Joachima, matką Marii. Anna i Joachim dopiero po latach małżeństwa doczekali się wymarzonego dziecka; za sprawą żarliwych modlitw zostali obdarzeni ukochaną córeczką.

Tę wyjątkową dziewczynkę wybrał Bóg na matkę Mesjasza. Historia sztuki europejskiej zna wiele obrazów pokazujących Marię pod czułą opieką matki, która zadbała o jej edukację, nauczyła ją czytać, co nie było wtedy powszechne. Gdy Maria trafiła do świątyni Jerozolimskiej, podziw budził jej wyjątkowy charakter i umiejętności. Po narodzinach Jezusa syna Marii, Anna opiekowała się także nim. Bardzo popularnym w sztuce motywem jest tzw. Święta Anna Samotrzeć, czyli wizerunek Anny opiekującej się jednocześnie Marią i jej małym synkiem. Wszystko to spowodowało, że Anna uchodzi za opiekunkę kobiet, a szczególnie matek i ciężarnych. Z tego właśnie powodu jej podobizna umieszczona była w przestrzeni kościoła przeznaczonej dla kobiet, gdzie mogły zanosić modlitwy o pomyślny poród i zdrowie swoich dzieci.

Z okazji Dnia Matki zaproście swoje mamy do Muzeum Narodowego w Warszawie i pokażcie im wizerunek świętej Anny. Jej pełna spokoju i skupienia twarz oraz ciepłe spojrzenie na pewno skojarzą się wam z miłością i cierpliwością kochanej mamy. Poszukajcie w galeriach innych wizerunków matek i ich dzieci. Okazją, by się im przyjrzeć, będą zajęcia z cyklu „Mamy w Muzeum” (czwartek, 25 maja), poświęcone matkom słynnych artystów.

dzieło: Święta Anna / Sudan, Faras, katedra, nawa północna,
VIII–1 poł. IX w., tempera, tynk mułowy

Tekst: Aleksandra Kresowska-Pawlak, Dzieł Edukacji MNW

„Sztuka patrzenia” to cykl, który przygotowujemy we współpracy z Muzeum Narodowym w Warszawie. Co miesiąc publikujemy jedno dzieło ze zbiorów MNW i opowiadamy jego historię.

Muzeum Narodowe w Warszawie
Aleje Jerozolimskie 3
Warszawa
www.mnw.art.pl